Phái hình thế và phái lý khí trong phong thủy

• Phái hình thế trong phong thủy.

 Phái hình thế do Dương Quân Tùng và Tăng Văn Thuyên người Giang Tây sáng lập. Phía hình thế chú trọng Long, huyệt, sa, thủy, hướng, tìm long mạch, hình tượng hóa đặc trưn của địa hình, địa thế, dựa vào hình thế tự nhiên mà đặt tên. Ứng dụng thực tiễn của hình thế rất phong phú, điều kiêng kị rất ít, nội dung lại dể hiểu, vì vậy được lưu truyền rộng rãi.

Lý Luận của phái Hình thế chủ yếu liên quan đến môi trường tự nhiên như đất đai, mạch núi, hướng chảy, hình dáng và số lượng dòng chảy. Sau thời nhà Đường, phái hình thế chủ yếu phát triển mạnh ở Giang tây. Phái hình thế chú trọng việc lựa chọn hình thế núi sông và môi trường tự nhiên bên ngoài nhà ở, phương pháp chủ yếu là ” phép xem núi nếm nước” và phép sơn hoàn thủy bão”. Lý luận là ” Âm dương giao hòa” núi non bao bọc, gần nguồn nước ắt sẽ có khí ” tìm long, điểm huyệt xem sa, chọn hướng. Hình chính là hình dáng của núi nơi kết huyệt. Hình là yếu tố chính để tạo thế và tụ khí, sinh khí dựa vào thế mà vận hành, dựa và hình mà dừng, hình là sự tổng kết về thế. Thế là chỉ hình dáng nhấp nhô nối tiếp từ điểm khởi nguồn của long mạch tới long huyệt. So với hình thì hình gần thế xa, hình nhỏ thế lớn, cho nên muốn bàn về hình thì trước tiên phải quan sát thê.
Trong phong thủy học, dù là phái Hình thế hay phái lý khí cũng đều tuân theo nguyên tắt chung, đó là: Thiên, Địa, Nhân hợp nhất, Âm dương cân bằng và Ngũ hành tương sinh tương khắc. Lý luạn của phái hình thế và phái lý khí cũng có liên quan đến nhau. Người học phong thủy cần phải tinh thông cả hai phái, tức là phải tinh thông phái lý khí, đồng thời cũng phải tiếp thu nhưng tinh hoa của phái Hình thế.
Thời Minh Thanh, nhìn chung phái Hình thế lưu hành rộng rãi hơn phái Lý khí. Vì lý luận và hoạt động thực tiễn mà phái hình thế chủ trương có cảm nhận về hình dạng trực quan và chức năng vật chất nhất định, và dễ được mọi người tiếp nhận hơn. Phái hình thế lại tiếp tục phân chia, chủ yếu chia thành 3 môn pháo là phái loan đầu, phái Hình tượng và phái hình pháp. Trong đó phái hình pháp chú trọng trong việc quan sát hình thế sơn thủy quanh công trình. Vì phái này chủ yếu hoạt động ở Giang tây nên còn có tên gọi khác là phái Giang Tây.

• Phái Lý khí trong Phong thủy

Nội dung của phái lý khí rất linh hoạt và có khả năng ứng dụng cao trong thực tế, đây là trường phái chính trong phong thủy hiện đại. Nhưng kiến thức của phái lý khí rất quan trọng trong việc tìm hiểu về phong thủy, đây cũng là cơ sở để tìm hiểu về phong thủy hiện đại.
Nói về nguồn gốc của phái Lý khí, trước tiên hãy ngược lại thời Chu Công bói Hà lạc, sau này đến thời Xuân Thu Chiến Quốc, học thuyết âm dương phát triển mạnh. Đến đời nhà Tấn, Quách Phác đã đưa ra nội dung của lý khí “:24 sơn phân chia thuận nghịch, cộng lại thành 48 cục”. Trong cuốn ” Thanh nang áo ngữ” của Dương Quân Tùng người thời nhà Đường, ngay từ thiên mở đầu đã viết:
” Khôn Nhâm Ất cự môn tòng đầu xuất
Cấn Bính Tân vị vị thị Phá Quân
Tốn Thìn Hợi tận thị Vũ khúc vị
Giáp Quý Thân Tham Lang nhất lộ hành”

Có nghĩa là:

Với ba hướng Khôn Nhâm Ất thì dùng Cự môn khởi đầu. Với ba hướng Cấn Bính Tân thì vị trí nào cung dùng Phá Quân nhập trung cung để thay thế. Với 3 hướng Giáp Quý Thân thì dùng sao Tham Lang nhập trung cung để thay thế. Đây là nội dung mà huyền không học khó làm rỏ nhất trong hơn nghìn năm qua. Dương Quân Tùng còn để lại các tác phẩm ” Thiên ngọc kinh” đây là trước tác quan trọng nhất của phái lý khí. Phái lý khí do Vương Cấp và Trần Đoàn sáng lập, phạm vi hoạt động chủ yếu ở Phúc Kiến.
Phái lý khí vọi hà Đồ là chủ thể, sau đó phối lạc thư. Coi Tiên thiên Bát quái là chủ thể, sau đó phối với Hậu thiên Bát quái. Coi bát quái, 12 địa chi, Thiên tinh và Ngũ hành là Tứ cương, chú trọng phương vị, có rất nhiều thế xấu cần kiêng kị, lý luận vô cùng phứt tạp. Phái lý khí chú trọng việc dùng la bàn để xác định phương hứng, sơn dương hướng dương, sơn âm hướng âm, không được nhầm lẫn, để định sinh khắc.
Phái lý khí là phái phứt tạp, nội dung lý luận dường như bao gồm toàn bộ Dịch Lý, âm dương, ngũ hành, hà đồ, lạc thư, bát quái, tinh tú, thần sát, kỳ môn, đều là cơ sở và nguyên lý của phái lí khí.
Phái lý khí có rất nhiều môn phái, ngoài các môn phái lớn như bát trạch, phái mệnh lý, phái tam hợp, phiên quái, ngũ hành phái, phái huyền không phi tinh, Trong đó quan trọng nhất là ba bái tam nguyên, Tam hợp và Thiên tinh.
Tuy có nhiều môn phái nhưng cơ sở lý luận chủ yếu vẫn là 3 học thuyết này.
Phái huyền không phi tinh là môn phái quan trọng trong lý khí, phân thời không thành Tam nguyên cữu vận, dựa vào cữu cung trong Lạc thư để sắp xếp Cữu tinh, kết hợp Dương trạch và Nguyên vận, tọa hướng cữu tinh, để luận bàn cát hung.
sau đó dựa vào hình thế của Dương trạch để bố cục, kết hợp với môi trường sơn thủy xung quanh để suy đoán cát hung vượng suy. Phái huyền không phi tinh tương đối thịnh hành dưới thời Càn Long, Gia Khánh.
Cho dù là phái hình thế hay phái lý khí, đều tuân theo những nguyên tắt chung, đó là nguyên tắt Thiên Địa Nhân hợp nhất. Nguyên tắt ngũ hành tương sinh tương khắc . Lý luận của phái hình thế và phái lý khí cũng ảnh hưởng lẫn nhau , dung hội trong nhau. Bởi vậy, khi nghiên cứu Phong thủy cần phải tiếp thu được tinh hoa của cả hai phái này.